استعمال صیغه امر در غیر وجوب
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استعمال صیغه امر در غیر وجوب : از گونه‌های مجاز لغوی
«امر» یکی از اقسام انشا و برای طلب فعل، و صیغه آن «افعل» و «لیفعل» است. گفته شده است که صیغه امر، بر وجوب دلالت دارد و حقیقتِ در وجوب است که گاهی به صورت مجاز در غیر معنی وجوب کارآیی دارد.
بنابراین قول، در مواردی که امر در غیر معنای وجوب استعمال می‌شود، از گونه‌های مجاز است، و آن‌ها عبارتند از:
1. ندب و استحباب: «وَإِذَا قُرِیءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ» (اعراف// 204) .
2. اباحه: «وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ» (مائده// 2) .
3. دعا: «رَبِّ اغْفِرْ لِی» (اعراف//151) .
4. تهدید: «اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ» (فصلت// 40) .
5. اهانت: «ذُقْ إِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْکَرِیمُ» (دخان// 49) .
6. تسخیر یا تذلیل: «کُونُواْ قِرَدَةً خَاسِئِینَ» (بقره// 65) .
7. تعجیز: «فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ» (بقره// 23) .
8. امتنان: «کُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ» (انعام//141) .
9. تعجب: «انظُرْ کَیْفَ ضَرَبُواْ لَکَ الأَمْثَالَ» (اسراء// 48) .
10. تسویه: «فَاصْبِرُوا أَوْ لَا تَصْبِرُوا» (طور// 16) .
11. ارشاد: «وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَایَعْتُمْ» (بقره// 282) .
12. حقیر شمردن: «أَلْقُواْ مَا أَنتُم مُّلْقُونَ» (یونس// 80) .
13. انذار: «قُلْ تَمَتَّعُواْ» (ابراهیم//30) .
14. اکرام: «ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِینَ» (حجر// 46) .
15. یادآوری نعمت: «کُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللّهُ» (انعام// 142) .
16. تکذیب: «قُلْ فَأْتُواْ بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا» (آل عمران// 93) .
17. مشورت: «فَانظُرْ مَاذَا تَرَی» (صافات// 102) .
18. اعتبار: «انظُرُواْ إِلِی ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ» (انعام// 99).
منابع
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استعمال صیغه امر در غیر وجوب به زیرصفحه استعمال صیغه امر در غیر وجوب/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.