استخدام ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استخدام: به خدمت گرفتن کسی، خدمتکار گزیدن.
در باب‌های تجارت، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و ارث آمده است.
احکام: حکم استخدام به اعتبار خدمتکار (--' خادم) ، خدمت شده (مخدوم) و مورد استخدام، مختلف است.
1. استخدام به اعتبار خادم: به خدمت گرفتن فردی که به جهت حَسَب، نَسَب و یا سالخوردگی سزاوار احترام است 1 و نیز مهمان 2 و پدر و مادر 3 کراهت دارد. استخدام فرشتگان و جنیان، حرام است 4 (--' تسخیر) .
2. استخدام به اعتبار مخدوم: بر شوهر واجب است برای زنی که بر حسب موقعیّت اجتماعی و خانوادگی یا غیر آن، استحقاق خدمتکار داشتن را دارد، خدمتکار بگیرد. 5
3. استخدام به اعتبار مورد استخدام: به خدمت گرفتن کسی برای کار حرام مانند ساختن شراب یا حمل کردن آن، حرام است. 6 استخدام کسی برای ریختن آب جهت وضو یا غسل و یا انجام مقدّمات آن مانند فراهم آوردن و گرم کردن آب، کراهت دارد، لیکن در صورت ناتوانی وضو گیرنده یا غسل کننده از انجام امور یاد شده، استخدام در صورت امکان واجب است. 7
سایر احکام: استخدام افراد اعم از زن و مرد، آزاد و برده با عقد اجاره (--' اجاره) جایز است 8 (--' اجیر) . مولا می‌تواند برده خویش را در حدّ توانش به خدمت بگیرد، لیکن در کارهای دشوار، تنها در بعضی ساعات می‌تواند او را به کار گیرد. نیز نباید او را هم در روز و هم در شب به خدمت وا دارد. 9
مولا کنیزی را که شوهر داده است، تنها در روز می‌تواند به خدمت گیرد. 10
________________________________________
404
به کارهای سخت گماردن زن مرتدّ در صورت خودداری وی از توبه پیشنهادی، از کیفرهای تعیین شده برای او است 11 (--' ارتداد) .
1 - جواهر الکلام 22 467.
2 - 36 475.
3 - المبسوط 3 57.
4 - جواهر الکلام 22 79 - 80.
5 - 467 و 31 336.
6 - توضیح المسائل مراجع 2 739.
7 - مستمسک العروة 2 447 - 449.
8 - قواعد الاحکام 2 296.
9 - 3 117.
10 - 63.
11 - جواهر الکلام 4.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 403
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- استخدام برای زوجه، تسخیر
- به لحاظ خدمتکار:
- استخدام ابوین، استخدام حرّ، استخدام رهن، استخدام لقیط، استخدام مستحق اکرام، استخدام مهمان
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استخدام ( فقه ) به زیرصفحه استخدام ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 403