عملکردها

ادات تشبیه

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

ادات تشبیه : واژه بیانگر شباهت چیزی به چیز دیگر

«ادات تشبیه» از ارکان تشبیه، و لفظی است که بر تشبیه دلالت می‌کند و مشبّه را به مشبّهٌ‌به پیوند می‌دهد. این ادات می‌تواند حرف، اسم یا فعل باشد.

ادات حرفی تشبیه دو گونه است:

1. بسیط؛ مانند: «کاف» در «أَعْمَالُهُمْ کَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یَوْمٍ عَاصِفٍ...»؛ «کردارهایشان به خاکستری می‏ماند که بادی تند در روزی طوفانی بر آن بوزد» (ابراهیم// 18) .

2. مرکّب؛ مانند: «کأنّ» در «... کَأَنَّهُ رُؤُوسُ الشَّیَاطِینِ»؛ «گویی چون کله‏های شیاطین است» (صافات// 65) .

ادات اسمی مانند: «مثل» در «مَثَلُ مَا یُنفِقُونَ فِی هِذِهِ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهَا صِرٌّ...»؛ «مثل آنچه (آنان) در زندگی این دنیا (در راه دشمنی با پیامبر) خرج می‏کنند همانند بادی است که در آن سرمای سختی است» (آل‌عمران// 117) .

ادات فعلی مانند: «یحسب» و «یخیّل» در آیات «... یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاء...»؛ «تشنه آن را آبی می‏پندارد» (نور// 39) و «... یُخَیَّلُ إِلَیْهِ مِن سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَی»؛ «بر اثر سحرشان در خیال او (چنین) می‏نمود که آنها به شتاب می‏خزند» (طه// 66).

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 416
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (142-143)

اصطلاح‌نامه

اعم

ادوات قرآن

اخص

ادات اسمی تشبیه، ادات حرفی تشبیه، ادات فعلی تشبیه

وابسته

تشبیهات قرآن

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ادات تشبیه به زیرصفحه ادات تشبیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (142-143)، 147
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 416
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (473-474)
  • انوار الاصول جلد 1 : صفحه 50
  • قرآن ثقل اکبر : صفحه 270