عملکردها

تأویل ممدوح

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

تأویل ممدوح : تاویل مطابق واقع

تأویل صحیح و واقعی آیات قرآن که از منبع وحی و علم الهی سرچشمه می‌گیرد، «تأویل ممدوح» است و جز خداوند و راسخان در علم، کسی از آن اطلاعی ندارد: «وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»؛ «با آنکه تاویلش را جز خدا و ریشه‏داران در دانش کسی نمی‏داند» (آل عمران// 7) .

اغلب محققان گفته‌اند تفسیر، ناظر به «لفظ» است؛ اما تأویل، ناظر به ساختمان جمله و نحوه تعبیر؛ چنان‌که وقتی در قرآن می‌فرماید: «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ»؛ «زیرا پروردگار تو سخت در کمین است» (فجر// 14) ؛ از نظر تفسیر، «مرصاد» از «رصد» به معنای مراقبت و نظارت گرفته شده و به معنای محل رصد و مراقبت و کمین است؛ ولی چون به واقع، خداوند در کمین یا کمینگاه ننشسته است، از نظر تأویل آیه، اهل نظر و زبان از این تعبیر کنایی، علم و احاطه و حضور خداوند، و از لحن آیه، تحذیر و هشداری بلیغ درمی‌یابند و پی می‌برند که خداوند از کردار و رفتارشان غافل نیست.

این‌گونه تأویل که همه مفسران بزرگ شیعه و سنّی در تفسیرهایشان آورده‌اند، از تأویل‌ها و تفسیرهای مستحسن و ممدوح است.

منابع

  1. مبانی و روشهای تفسیر قرآن : صفحه (118-119)
  2. قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : صفحه (162-163)
  3. شناخت قرآن : صفحه (233-234)

اصطلاح‌نامه

اعم

تأویل قرآن ( علوم قرآنی )

وابسته

تأویل مذموم، تأویل منقاد

منابع

  • التفسیر و المفسرون : صفحه 232
  • شناخت قرآن : صفحه (233-234)
  • قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : صفحه (162-163)
  • مبانی و روشهای تفسیر قرآن : صفحه (118-119)