عملکردها

قسم به ماه

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

قسم به ماه : یکی از موارد قسم در قرآن

در سه آیه قرآن مجید به ماه سوگند یاد شده است:

1. «کَلَّا وَالْقَمَرِ»؛ «چنین نیست، سوگند به ماه» (مدثر// 32) .

2. «وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا»؛ «قسم به ماه که پیرو خورشید تابان است» (شمس// 2) .

3. «وَالْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ»؛ «سوگند به ماه هنگامی که تمام فروزان شود» (انشقاق// 18) .

در باره کلمه «والقمر» در هر سه آیه، مفسران اتفاق‌نظر دارند که سوگند به ماه است.

علامه طباطبایی (ره) درباره «کلاّ» در آیه اول می‌گوید: بعید نیست «کلاّ» ردع سخنی باشد که خداوند از قول کفار در باره قرآن در آیات پیشین چنین نقل کرده است: «فَقَالَ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ یُؤْثَرُ ** إِنْ هَذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ» (مدثر// 24 - 25) .

«تلیها» در آیه دوم به معنای «تبعها» تفسیر شده است؛ یعنی ماه تابع و پیرو خورشید، و طلوع و غروب ماه تابع طلوع و غروب خورشید است و از آن نور می‌گیرد.

در باره آیه سوم گفته‌اند «اتساق» یعنی هنگامی که ماه کامل شود، و آن را به معنای جمع شدن گرفته‌اند. ماه سیاره‌ای است که نور خود را از خورشید می‌گیرد و به دور زمین می‌گردد.

سوگند به ماه نیز همچون سوگند به خورشید، زمین و… عامل مهمی برای جلب توجه انسان به این سیاره است تا در آن دقت و مطالعه کرده، به کشف آثار و حقایق آیه‌ای از آیات الهی نائل آید. و از ساختمان و درخشش ماه که تأثیر بسیار مهمی در زندگی انسان و سایر موجودات دارد و نیز راهنمای کاملی برای شناسایی اوقات است، پند بگیرد. قرآن مجید نیز در آیه 189 سوره بقره می‌فرماید: «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الأهِلَّةِ قُلْ هِیَ مَوَاقِیتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ»؛ «از تو در باره هلال می‌پرسند؛ بگو در آن تعیین وقت عبادات حج و معاملات مردم است».

امام صادق (ع) نیز در حدیث معروف توحید مُفَضَّل به پاره‌ای از منافع و فایده‌های ماه اشاره کرده‌اند.

منابع

  1. سوگندهای قرآنی : صفحه (370-375)
  2. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 462
  3. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 391
  4. ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 138
  5. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 245
  6. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 94

اصطلاح‌نامه

اعم

قسم به مخلوقات

منابع

  • المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 94، 245
  • سوگندهای قرآنی : صفحه (370-375)
  • ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 138
  • قرآن و آخرین پیامبر : صفحه 233
  • مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 391، 462
  • پژوهشی درباره قرآن و پیامبر : صفحه (224-243)، (243-224)