پوست
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
پوست
پوست: لایه رویینِ تن آدمی، حیوان و گیاه.
از آن در بابهایی نظیر طهارت، صلات، زکات، حج، تجارت، اطعمه و اشربه، قصاص و دیات سخن رفته است.
1. پوست انسان
طهارت: پوست بدن زنده1 و نیز مرده مسلمان پیش از سرد شدن2 یا پس از غسل میّت3) ر غسل میّت (پاک و پوست بدن کافر مطلقا4 و مرده مسلمان بعد از سرد شدن و قبل از غسل میّت5 نجس است. کشیده شدن پوست صورت از نشانههای مرگ شمرده شده است. 6
رساندن آب به پوست در اعضایی که در وضو شسته میشود واجب است مگر آنکه بر روی پوست مو احاطه داشته باشد. در این صورت شستن ظاهر کفایت میکند؛ 7 لیکن در غسل، شستن ظاهر کفایت نمیکند و در هر صورت آب باید به پوست برسد8) ر تخلیل (.
قصاص: ورود آسیب عمدی به پوست سر یا بدن کسی موجب ثبوت قصاص میگردد) ر قصاص (.
دیات: دیه خراش پوست سر یا صورت اگر خون نیاید بنابر مشهور یک شتر یا ده مثقال شرعی طلا و اگر خون بیاید دو شتر یا بیست مثقال طلا است) ر شِجاج (.
اگر پوست صورت بر اثر ضربه یا هر نوع آسیبی دیگر - بدون آنکه زخم شود - کبود یا سبز و یا سرخ گردد، دیه آن در اوّلی بنابر نظر گروهی شش مثقال شرعی طلا و بنابر قولی دیگر سه مثقال؛ در دومی سه مثقال و در سومی یک مثقال و نیم طلا است. 9
اگر پوست دیگر اعضای بدن - غیر از سر و صورت - بر اثر ضربه آسیب ببیند درصورت کبود شدن سه مثقال شرعی طلا، سبز شدن یک مثقال و نیم و سرخ شدن سه چهارم مثقال، دیه ثابت میگردد و اگر رنگ پوست تغییر نکند بلکه متورّم شود، ارش) ر ارش (ثابت است و چنانچه هر دو - تغییر رنگ و تورّم - حاصل شود علاوه بر ارش تورّم، دیه تغییر رنگ) کبودی، سبزی و سرخی (نیز ثابت میگردد. 10
2. پوست حیوان
طهارت: پوست مردار حیوانی که خون جهنده دارد - حتی اگر دباغی شده باشد - بنابر مشهور، نجس11 و پوست حیوانی که خون جهنده ندارد و نیز حیوان تذکیه شده پاک است) ر تذکیه (.
گوشت، پوست و دیگر اجزای حیوان که از بازار مسلمانان خریداری میشود پاک و حلال است12) ر بازار (.
صلات: نماز خواندن با لباسی که از پوست مردارِ دارای خون جهنده تهیّه شده و نیز لباسی که از پوست حیوان حرام گوشت - هرچند با تذکیه پاک شده باشد - تهیّه شده صحیح نیست. 13 البتّه مشهور متأخّران، لباس تهیّه شده از پوست خز) ر خز (و سنجاب) ر سنجاب (را از حکم یادشده استثنا کردهاند. 14
صحّت نماز در لباس تهیّه شده از پوست مردار حلال گوشتی که خون جهنده ندارد اختلافی است15) ر لباس نمازگزار (.
در اینکه جواز استفاده از پوست حیوان حرام گوشتِ تذکیه شده در غیر نماز مشروط به دباغی است یا نه اختلاف است. اشتراط، به مشهور نسبت داده شده است. برخی بین استفاده از آن در مایعات همچون شیره و غیر مایعات تفصیل داده و درصورت اوّل، دباغی را شرط دانستهاند. 16
حج: آنچه در لباس نمازگزار گفته شد در لباس احرامِ تهیّه شده از پوست نیز جاری است. 17 برداشتن پوست قربانیِ مستحب برای خود یا فروختن و یا دادن آن به قصاب به عنوان اجرت، مکروه و افضل، صدقه دادن آن به فقیر است. البتّه ظاهر عبارت برخی قدما حرمت فروختن و وجوب صدقه دادن آن میباشد. 18
در قربانیای که به جهت کفّاره یا به سبب نذر و مانند آن بر انسان واجب شده و نیز بنابر مشهور در قربانی حج تمتّع) ر حج تمتّع (و حج قِران) ر حج قران (که به اِشعار) ر اشعار (یا تقلید) ر تقلید (واجب شده است فروختن پوست قربانی یا برداشتن آن برای خود و یا دادن به قصاب و سلاخ به عنوان مزد جایز نیست؛ بلکه باید به فقیر صدقه داده شود. 19
بنابر قول به حرمت خارج کردن گوشت قربانی واجب از منی، برخی پوست آن را استثنا کرده و اخراج آن را جایز دانستهاند. 20
تجارت: داد و ستد و هر نوع کسب با پوست حیوان نجس العین مانند سگ و خوک جایز نیست و معامله باطل است. 21
اطعمه و اشربه: خوردن پوست چارپایان حلال گوشت درصورتی که زیان نداشته باشد و نیز پوست سر حیوان، همچنین پوست پرندگان حلال گوشت جایز است. 22
3. پوست گیاه
سجده بر غیر خوردنی و پوشیدنی از روییدنیهای زمین صحیح است؛ بدین جهت سجده بر پوست میوهها و حبوباتِ غیر خوردنی و پوشیدنی پس از جدا شدن از مغز و میوه آن مانند پوست برنج و گردو صحیح است23) ر سجده (.
1. المعتبر 2 103 /1. قواعد الاحکام 3 234 /1. کتاب الطهارة) امام خمینی (4 89 /3. منتهی المطلب 5 322 /3. کفایة الاحکام 6 58 /1. جواهر الکلام 9 80 /3. 8 157 - 155 /2. 7 24 /4. مبانی تکملة المنهاج 380 - 378 /2 و 395 - 394؛ المبسوط 10 20 /8. مبانی تکملة المنهاج 395 /2؛ تحریر الوسیلة 11 596 - 595 /2. جواهر الکلام 12 302 - 296 /5. شرائع الإسلام 86 /1؛ المعتبر13 78 /2. کفایةالاحکام/ 81؛ جواهر الکلام 286 /5؛ کتاب الصلاة) نائینی (207 /1؛ جامع المقاصد 87 - 86 /8. 14 80 /2 و 64 - 63. 15 96؛ کفایة الاحکام/ 81؛ مستمسکالعروة 16 298
/5. جواهرالکلام 20 215 -211. 19 232 - 230 /19. 18 239 /18. 17 73 /8. مستندالشیعة21 342- 338 /12. جواهر الکلام 8 /22 و 22 23. تحریر الوسیلة 161 /2؛ مهذب الاحکام 23 148 /23. العروةالوثقی590 /1؛ مستمسکالعروة 497 /5.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 279
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه پوست به زیرصفحه پوست/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 279