عملکردها

نگاه

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

دیدن

دیدن ) رؤیت؛ مشاهده(: دریافتن چیزی با چشم.

حقیقت دیدن) رؤیت (ادراک مرئی) شی‏ء دیده شده (با چشم است؛ بدین جهت با نگاه کردن) نظر (- که حقیقت آن، دوختن چشم به طرف مرئی است، اعم از آنکه آن را ببیند یا نبیند - تفاوت دارد. 1 از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت، نکاح و شهادات سخن گفته‏اند.

طهارت: مستحب است کسی که جنازه‏ای را می‏بیند بگوید 'الحَمدُ للَّهِ الذی لَمْ یَجعَلنی مِنَ السَّوادِ الُمختَرَم؛ ستایش خدای را که مرا از هلاکت شوندگان قرار نداد'. دعاهای دیگری نیز وارد شده است. 2

غسل برای کسی که قصد مشاهده دار آویخته را دارد مستحب است. بسیاری، استحباب را مقیّد به موردی کرده‏اند که از زمان به دار آویختن یا مرگ دار آویخته سه روز گذشته باشد. از برخی قدما وجوب این غسل نقل شده است. 3

صلات: از شرایط صحّت نماز جماعت عدم وجود حائلِ مانع رؤیت امام و مأموم، و نیز مأموم و مأمومی دیگر - که واسطه اتصال به امام می‏باشد - است. با وجود حائل، نماز فرد پشت حائل باطل است، مگر نسبت به مأموم زن که وجود حائل بین او و امام یا دیگر مأمومان بی اشکال است. 4

حدّ ترخص با فاصله گرفتن از شهر به اندازه‏ای که دیوارهای آن دیده نشود و اذان آن شنیده نشود، تحقق می‏یابد. در تحقق آن به صرف ندیدن دیوار شهر اختلاف است5) ر حدّ ترخص (.

صوم: اوّل ماه رمضان و شوال با دیدن هلال ماه برای بیننده ثابت می‏شود؛ هرچند کسی جز او ماه را ندیده باشد6) ر هلال (.

حج: محرم به احرام عمره تمتّع) ر عمره تمتّع (با مشاهده خانه‏های مکه واجب است تلبیه) ر تلبیه (را قطع کند. چنان که بنابر قول برخی، قطع تلبیه در احرام عمره مفرده) ر عمره مفرده (هنگام مشاهده کعبه واجب است. 7

تجارت: معامله کالایی همچون لباس و حیوان که غرر آن با رؤیت برطرف می‏شود، با مشاهده - بدون ذکر اوصاف - صحیح است؛ هرچند هنگام معامله کالا وجود نداشته باشد، مگر آنکه فاصله زمانی بین معامله و مشاهده به حدّی باشد که کالا به طور عادت در آن مدت تغییر می‏کند، که در این صورت، معامله بدون مشاهده مجدد یا ذکر اوصاف باطل است؛ لیکن چنانچه احتمال تغییر بدهد معامله صحیح است و در صورت تغییر، حق خیار فسخ برای خریدار ثابت خواهد بود. 8

در کالایی که بر مبنای توصیف - و نه مشاهده - معامله شده و سپس هنگام تحویل و رؤیت، خلاف وصف از کار در آمده، برای زیان دیده حق خیار رؤیت ثابت است9) ر خیار رؤیت (.

نکاح: کسی که چند دختر دارد، چنانچه یکی از آنان را بدون ذکر نام و تنها با قصد، به ازدواج کسی درآورد، در صورت اختلاف بین او و زوج در تعیین مقصود بنابر دیدگاه برخی، قول زوج مقدم است به شرط آنکه همه دختران را دیده باشد و اگر همه را ندیده باشد، عقد باطل است. 10

شهادات: مستند شهادت با توجه به مورد آن، می‏تواند دیدن یا شنیدن و یا هر دو باشد. در جایی که مورد شهادت فعلی از افعال باشد، مانند غصب، قتل، زنا، رضاع و ولادت، دیدن لازم است و بدون مشاهده نمی‏توان شهادت داد11) ر تحمّل شهادت (.

) ر نگاه (

1. فروق اللغویة/ 544 - 543؛ مجمع البیان 2 103 /3. وسائل الشیعة 157 /3؛ الحدائق الناضرة 3 80 /4. الحدائق الناضرة 197 /4؛ جواهر الکلام 71 - 68 /5؛ توضیح المسائل مراجع 4 359 /1. الحدائق الناضرة 98 - 95 /11 و 100؛ جواهر الکلام 154 /13 و 5 165. جواهر الکلام 7 352 /16. 6 294 - 285 /14. مستند الشیعة 8 326 - 322 /11. جواهر الکلام 10 93 - 92 /23. 9 430 - 429 /22. الحدائق الناضرة 11 181 - 179 /23. جواهر الکلام 128 /4.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 676

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «نگاه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

دیدن، رؤیت ( فقه )، مشاهده ( فقه )، معاینه ( دیدن )، ملاقات ( دیدن )، نظر ( فقه )

اعم

افعال جوارحی ( فقه )

اخص

تماشای قمار، دیدن منی در بدن، دیدن منی در رختخواب، دیدن منی در لباس، رؤیا ( فقه )، رؤیت مبیع، رؤیت هلال، مشاهده زنا، مشاهده شیرخوار، مشاهده قاضی، مطالعه، نگاه آیات سجده، نگاه به آلت مصنوعی، نگاه به آینه، نگاه به ترانه های تصویری، نگاه به خنثی، نگاه به دختر بچه، نگاه به رقص، نگاه به رقص کودک، نگاه به ریبه، نگاه به زن، نگاه به زینت زن، نگاه به شعبده، نگاه به طنز تلویزیون، نگاه به عکس، نگاه به عورت، نگاه به غیر مماثل، نگاه به غیر هنگام خوردن، نگاه به فیلم، نگاه به قرآن، نگاه به ماهواره، نگاه به مجسمه، نگاه به محارم، نگاه به مرد، نگاه به مشکوک العورة، نگاه به مصلوب، نگاه به مماثل، نگاه به منکرات، نگاه به نامحرم، نگاه به نقاشی مبتذل، نگاه به نگین انگشتر عقیق، نگاه به ورزش با لباس مخصوص، نگاه تند به ابوین، نگاه حرام، نگاه خنثی، نگاه در نماز، نگاه دشمنی به ابوین، نگاه زن، نگاه غیر شهوی در احرام، نگاه مرد، نگاه مُحْرم

وابسته

استمنا با نگاه، التقاط به نگاه

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نگاه به زیرصفحه نگاه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 5 : صفحه 99
  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 22 : صفحه 15
  • تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 243
  • توضیح المسائل مراجع جلد 2 : صفحه 415
  • توضیح المسائل : صفحه 467
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 29 : صفحه 63
  • روضة الطالبین جلد 5 : صفحه 366
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 676
  • کلمة التقوی جلد 7 : صفحه 16
  • مختصر الاحکام : صفحه 135
  • مستمسک العروة الوثقی جلد 14 : صفحه 14
  • معجم فقه الجواهر جلد 6 : صفحه 84