قاعده « الجمع مهما امکن اولی من الطرح »
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قاعده « الجمع مهما امکن اولی من الطرح » : لزوم جمع دلالی بین دو دلیل متعارض، در صورت امکان
قاعده ' الجمع مهما امکن اولی من الطرح ' از دیرباز در میان اصولی‌ها مشهور بوده است، به گونه‌ای که برخی از آنان همانند ' ابن ابی جمهور '، صاحب کتاب ' غوالی اللئالی ' درباره آن ادعای اجماع کرده‌اند.
معنای این قاعده آن است که جمع بین مدلول دو دلیل متعارض که متضمن عمل به هر دو دلیل است تا جایی که امکان دارد، لازم است، زیرا عمل به هر دو دلیل، از کنار گذاشتن و عمل نکردن به آن‌ها بهتر است.
جمع میان دو دلیل متعارض دو نوع است:
1. جمع عرفی، که به آن جمع مقبول و جمع دلالتی هم گفته می‌شود؛ 2. جمع تبرعی.
میان اصولی‌ها در این که این قاعده به جمع عرفی اختصاص دارد یا جمع‌های تبرعی را نیز شامل می‌شود، اختلاف است؛ عده‌ای آن را شامل هر دو جمع (عقلی و عرفی) می‌دانند، اما مشهور علمای اصول این قاعده را مخصوص جمع‌های عرفی دانسته و شامل جمع‌های تبرّعی نمی‌دانند.
نکته اول:
تنها مدرک این قاعده، حکم عقل است.
نکته دوم:
منظور از جمع در این قاعده، جمع دلالی است، نه جمع سندی، و مراد از کلمه ' اولی ' رجحان و برتری نیست که با ترک چنین جمعی هم سازگار باشد، بلکه منظور، وجوب و لزوم است.
منابع
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 3 : صفحه 741
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 726
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 206
- اصول الاستنباط : صفحه 301
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 445
- تحریرالمعالم : صفحه 225
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 42
- بدایع الافکار : صفحه (407-409)
- جلد 2 : صفحه 641
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 113
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 449
- شرح رسائل جلد 7 : صفحه (26-54)
- کفایة الاصول : صفحه 501
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 753
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (170-174)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «قاعده « الجمع مهما امکن اولی من الطرح »» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
- اولویة الجمع من الطرح، قاعده الجمع، قاعده الجمع اولی من الطرح، قاعده اولویت الجمع من الطرح، قاعده اولویت جمع، قاعده جمع، قانون الجمع
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قاعده « الجمع مهما امکن اولی من الطرح » به زیرصفحه قاعده « الجمع مهما امکن اولی من الطرح »/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 2 : صفحه 641
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 512
- اصطلاحات الاصول : صفحه 193
- اصول الاستنباط : صفحه 301
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 206، 207، 208، 211
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 295، 309
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 438
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 42
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 523
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (170-174)
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 225
- بدایع الافکار : صفحه (407-409)، 408
- تحریرالمعالم : صفحه 225
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 449
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 563
- درر الفوائد : صفحه (644-645)
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 449
- شرح رسائل جلد 7 : صفحه (26-54)
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 434، 445
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 753، 757
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 726
- کفایة الاصول : صفحه 501
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 113
- منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 327
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 3 : صفحه 741
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 93، 95