جب ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
جبّ
جَبّ: قطع شدن آلت تناسلی مرد.
به قطع شدن تمامی یا مقداری از آلت
تناسلی مرد، به گونهای که کمتر از مقدار ختنه گاه باقی بماند »جَبّ« و به فرد آلت بریده »مَجبوب« گویند. 1 گاه نیز به فردی که قسمتی از آلتش قطع شده، امّا به مقدار ختنه گاه مانده »مجبوب« اطلاق میکنند، لیکن بر چنین فردی احکام فرد سالم جاری است. 2 عنوان یاد شده در بابهای تجارت، نکاح، ظهار، ایلاء و حدود به کار رفته است.
تجارت: جَبّ در برده عیب به شمار رفته و موجب ثبوت حقّ خیار برای خریدار است. 3
نکاح: جَبّ از عیبهای موجب فسخ عقد نکاح است. بنابر این، اگر مرد قبل از ازدواج مجبوب بوده و زن از آن آگاهی نداشته، زن میتواند عقد را فسخ کند. در صورت عروض جَبّ پس از ازدواج آیا حقّ فسخ برای زن ثابت است یا نه؟ مسئله اختلافی است. 4
مجبوبی که بیضهاش سالم است، چنانچه از راه مساحقه با همسرش آمیزش کند و او حامله گردد، فرزند به مرد ملحق میشود و در صورت وقوع طلاق، بر زن لازم است تا زمان وضع حمل عدّه) ر عدّه (نگه دارد؛ لیکن بنابر قول مشهور در صورت حامله نبودن، عدّه بر وی واجب نیست. 5
ظهار و ایلاء: بنابر قول به حرمت هر گونه استمتاع از زوجه پس از ظهار) ر ظهار (، وقوع ظهار از مجبوب صحیح است؛ لیکن بنابر قول اختصاص حرمت به آمیزش، ظهار مجبوب صحیح نمیباشد. 6
در صحّت ایلاء مجبوب) ر ایلاء (در صورتی که مقدار باقی مانده از آلتش کمتر از حدّ حشفه باشد اختلاف است. مشهور قائل به صحّت آن هستند. 7
حدود: هرگاه مجبوب بودن شخصی که شهود به زنای وی شهادت دادهاند، به گونهای باشد که امکان حدوث جَبّ پس از شهادت شهود نباشد، حدّ از وی دفع و بر شهود حدّ قذف) ر قذف (جاری میگردد. 8
1. مجمع البحرین/ واژه »جبب«؛ الروضة البهیة 2 380 /5. تحریر الاحکام 3 152 /4. جواهر الکلام 259 /23 و 329 - 328 /30. 4 236؛ الحدائق الناضرة 5 350 - 348 /24. الحدائق الناضرة 397 - 396 /25؛ جواهرالکلام 6 215 /32. جواهر الکلام 363 /41. 8 306 - 305. 7 121 - 120 /33.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 43
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
منابع
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 5 : صفحه 380
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 4 : صفحه 250
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 15 : صفحه 99
- تحریرالمجله جلد 2-3 : صفحه 29، 30
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 292
- ترمینولوژی حقوق : صفحه 190
- توضیح المسائل مراجع جلد 2 : صفحه 391
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 4 : صفحه 366
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 13 : صفحه 223
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 30 : صفحه 328
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 19 : صفحه 540
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 43
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 5 : صفحه 259
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 611