تخلّی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تخلّی
تَخَلّی: ادرار یا غائط کردن.
از آن در باب طهارت سخن رفته است.
واجبات: پوشاندن عورت) ر عورت (هنگام تخلّی از ناظر محترم) انسان بالغ یا غیر بالغ ممیّز () ر پوشش (و نیز استنجاء) ر استنجاء (پس از آن برای نماز، واجب است. 1 در صورتی که محل تخلّی روبه قبله ساخته شده باشد، انحراف از قبله واجب است. 2 در این حکم - بنابر مشهور - فرقی بین خانه و صحرا نیست؛ هرچند برخی قدما نشستن بر محل تخلّیای را که در خانه، رو یا پشت به قبله ساخته شده جایز دانستهاند. 3
محرّمات: استقبال و استدبار قبله در حال تخلّی؛ همچنین تخلّی در ملک دیگری بدون اجازه وی حرام است. 4
مستحبّات: موارد زیر از آداب و مستحبّات تخلّی به شمار میرود: پنهان و پوشیده بودن تمام بدن از انظار؛ پوشاندن
سر؛ بردن نام خدا؛ پیش نهادن پای چپ هنگام ورود و پای راست هنگام خروج از محل تخلّی؛ خواندن دعاهای وارد شده؛ تکیه کردن بر پای چپ؛ تطهیر مخرج غائط پیش از مخرج بول؛ تنحنح) ر تنحنح (؛ استبراء) ر استبراء (پس از ادرار؛ 5 انتخاب مکان مناسب برای ادرار کردن - مانند مکانی که قدری بلند است - به جهت مصون ماندن از ترشّح بول به بدن و لباس. 6
مکروهات: امور ذیل از مکروهات تخلّی به شمار میرود: تخلّی در راهها؛ چاههای آب؛ زیر درختان دارای میوه؛ توقّفگاههای کاروانها و مسافران؛ جلوی درِ خانهها و مانند آن - همچون مغازهها - که موجب لعن و نفرین مردم میگردد؛ روی قبرها و بین آنها؛ عورت را به سمت قرص ماه یا خورشید گرفتن؛ خوردن؛ آشامیدن؛ مسواک زدن؛ طولانی نشستن و سخن گفتن. همچنین بول کردن در حالت ایستاده، روبه باد، از بلندی مانند پشت بام، بر زمین سخت، در آب - اعم از راکد و جاری - و در لانه حیوانات مکروه است. 7
) ر مستراح (
1. العروة الوثقی 164 /1 و 2 172. شرائع الإسلام 3 14 /1. جواهر الکلام 4 11 - 8 /2. العروة الوثقی 5 116 /1. جواهر الکلام 6 /2 و 59 - 55؛ العروة الوثقی 6 179 - 178 /1. مستند الشیعة 7 394 /1. جواهر الکلام 75 - 59 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 394
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
ادرار یا غائط کردن
اعم
اخص
- ادرار ( فعل )، تخلّی با اشتباه قبله، مدفوع (فعل)
- به لحاظ جهات:
- تخلی پشت به باد، تخلّی پشت به خورشید، تخلّی رو به بیت المقدس
- به لحاظ حرمت:
- تخلّی پشت به قبله، تخلّی در کوچه بن بست، تخلّی در مسجد، تخلّی در مشاهد مشرّفه، تخلّی در ملک غیر، تخلّی رو به قبله، تخلّی روی محترمات
- به لحاظ سرزمین:
- تخلّی در مستراح سرزمین اسلام، تخلْی در مستراح سرزمین کفار
- به لحاظ کراهت:
- تخلی رو به باد، تخلّی بین قبور، تخلّی پشت به ماه، تخلّی در مواضع لعن، تخلّی رو به خورشید، تخلّی رو به ماه، تخلّی روی قبر، تخلّی زیر درخت میوه
- به لحاظ محل:
- تخلّی در مدارس، تخلّی دور از منظر
وابسته
- آداب تخلّی، آشامیدن هنگام تخلّی، استبراء انسان، پوشش باسن، پوشش ران، پوشش عورت، پوشش ناف، تسمیت در تخلی، تسمیه ( گفتن بسم الله )، تکلم در تخلّی، تکیه بر پای چپ، تنحنح در حال استبراء، جواب سلام متخلی، خودداری از ادرار، خودداری از مدفوع، خوردن هنگام تخلّی، دعای متخلی، دوران در تخلی، ذکر هنگام تخلّی، سلام هنگام تخلی، شستن دست بعد از ادرار، شستن دست بعد از مدفوع، صلوات هنگام تخلی، قرائت آیة الکرسی، محرمات تخلّی، مستحبات تخلّی، مسواک هنگام تخلّی، مکث زیاد در مستراح، مکروهات تخلّی، واجبات تخلّی
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تخلّی به زیرصفحه تخلّی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 17
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 2 : صفحه 2
- شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 1 : صفحه 14
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 1 : صفحه 18
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 394
- فقه الرضا : صفحه 78
- مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 1 : صفحه 265
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 1 : صفحه 28
- منتهی المطلب (ط ق) جلد 1 : صفحه 39
- مهذب الاحکام جلد 2 : صفحه 168