استعلام از بلد قضاوت

توضیح مفهومی

استعلام: تحقیق و پرس و جو.

از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، تجارت، ضمان، نکاح و قضاء سخن رفته است.

حکم: حکم استعلام به اعتبار آنچه مورد استعلام قرار می‌گیرد، متفاوت است. به طور کلّی استعلام از حکم چیزی که از جنبه پاکی و نجاست یا حلیّت و حرمت مشکوک است، در صورت امکان، واجب است - مانند آن که ندانیم خون نجس است یا پاک، آهو حلال گوشت است یا حرام گوشت - امّا اگر موضوع حکم مشکوک باشد، استعلام واجب نیست 1 مانند آن که ندانیم فلان مایع نجس شده است یا خیر، گوشت گوسفندی که از مسلمان گرفته شده، تذکیه شده است که خوردنش حلال باشد یا خیر. در این دو صورت حکم به پاکی و حلیّت می‌شود و نیازی به استعلام نمی‌باشد.

استعلام گاه مستحب است مانند این که برای قاضی‌ای که تازه وارد شهر شده است، مستحب است امور داخلی شهر را از اهالی آن استعلام نماید تا عالمان و افراد عادل و مورد اطمینان را بشناسد و بداند با چه کسانی معاشرت و از چه کسانی دوری کند. 2

شخص اجیر اگر شک کند نمازی را که برای خواندن آن اجیر شده است، نماز مسافر است یا نماز حاضر و استعلام از آن نیز ممکن نباشد، باید احتیاط کند و هر دو را بخواند. 3

از شرایط بیع سلف (--' بیع سلف) آن است که مال را با الفاظی که برای دو طرف معامله معلوم است و از نظر عرف یا لغت نیز ظهور در مقصود دارد، وصف کند تا هنگام اختلاف، استعلام از آن ممکن باشد و گرنه، بیع باطل است. 4

مَهر مجهولی که استعلام از آن ممکن نیست - مانند عنوان حیوان یا شیئ - باطل است و مهر المثل واجب می‌شود. 5 شوهر غایبی که بتواند از حال همسرش هر چند به وسیله وکیل استعلام کند، حاضر محسوب می‌شود. از این رو، طلاق همسرش در حال حیض باطل است.

________________________________________

437

همچنین شوهر حاضری که نتواند از حال همسرش استعلام کند، غایب محسوب می‌شود. بنا بر این، طلاق همسرش هر چند در واقع با دوران حیض او مصادف گردد صحیح است. 6

ضمانت دین مجهولی که استعلام از آن ممکن نیست، باطل است و در جواز آن، در صورتی که پس از ضمانت امکان استعلام باشد، اختلاف است. 7

1 - مستمسک العروة 1 359.

2 - مجمع الفائدة 12 35.

3 - مستمسک العروة 7 136.

4 - جواهر الکلام 24 279.

5 - الحدائق الناضرة 24 438.

6 - مستمسک العروة 3 338.

7 - الحدائق الناضرة 21 29.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 436

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «استعلام از بلد قضاوت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سؤال از بلد قضاوت

اعم

سؤال ( پرسش فهم )، مستحبات قضاوت

وابسته

قضاوت ( فقه )

منابع

• الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 71
• الفقه جلد 84 : صفحه 110
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 307
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 40 : صفحه 73
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 436
• فقه القضاء : صفحه 221
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 426
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 12 : صفحه 35
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 13 : صفحه 365