سبب نزول متعدد در یک آیه

توضیح مفهومی

سبب نزول متعدد در یک آیه : عواملِ متعددِ دخیل در نزول یک آیه

گاهی سبب نزول سوره، آیه و یا آیاتی از قرآن‌کریم صرفاً یک موضوع نبوده است و عوامل گوناگونی زمینه‌ساز نزول بوده‌اند. البته این بدان معنا نیست که هر گاه روایات مختلفی دالّ بر سبب نزول ذکر شد، همگی به طور مستقل و یا مجموعاً سبب نزول آیه باشد؛ بلکه وضعیت آن روایات از چند صورت ذیل خارج نیست:

1. هیچ‌کدام در سببیت نزول صراحت نداشته باشند؛ مثلاً هر کدام می‌گوید آیه درباره فلان موضوع نازل شده است. این دسته از روایات اساساً بر تفسیر حمل می‌شوند و از احادیث اسباب نزول شمرده نمی‌شوند.

2. یکی یا بعضی از روایات در سبب نزول صراحت داشته باشند. در این صورت آن روایت یا روایات، احادیث اسباب نزول شمرده می‌شوند؛ مثل روایات ذیل آیه 223 سوره بقره.

3. همه روایات آشکارا به سبب نزول اشاره کرده‌اند؛ ولی برخی فاقد اعتبار باشد. در چنین موردی روایت یا روایات صحیح را پذیرفته، از روایت یا روایات دیگر صرف‌نظر می‌کنیم.

4. هر دو روایت یا دو دسته از روایات، صریح و صحیحند؛ امّا یک روایت یا یک دسته از روایات مرجِّح دارند. در این موارد نیز تنها روایت یا روایات دارای مرجح پذیرفته می‌شود.

5. همه روایات صریح و صحیح هستند؛ ولی همگی فاقد مرجّحند. در این صورت اگر محتوای آنها از جهت زمانی به یکدیگر نزدیک نباشند، حمل بر تعدد نزول می‌شوند؛ مانند آیه 126 سوره نحل: «وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم».

و اگر از نظر زمانی به هم نزدیک باشند، همگی سببِ نزولِ حکم شمرده می‌شوند.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 31
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (117-122)
3. من هدی القرآن جلد 2 : صفحه (79-85)
4. مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 117
5. اسباب النزول : صفحه (9-11)
6. مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2 : صفحه 58

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سبب نزول متعدد در یک آیه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تعدد سبب نزول در یک آیه

اعم

اسباب نزول

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سبب نزول متعدد در یک آیه به زیرصفحه سبب نزول متعدد در یک آیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اسباب النزول : صفحه (9-11)
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (117-122)
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 31، 32
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 123
• علوم القرآن : صفحه 40
• لمحات من تاریخ القرآن : صفحه 5
• مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2 : صفحه 58، 168، 220
• من هدی القرآن جلد 2 : صفحه (79-85)
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 117