راست ( سمت راست )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
راست
راست: مقابل چپ/ مقابلکج (---> انتصاب) / مقابل دروغ (---> راست گویی) .
از احکام آن به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح، اطعمه و اشربه، حدود و دیات سخن گفتهاند.
واجب: شستن دست راست پیش از دست چپ در وضو 1 و طرف راست بدن پس از شستن سر و گردن و قبل از شستن سمت چپ بدن در غسل ترتیبی 2 و خواباندن میّت در قبر بر پهلوی راست، به گونهای که جلو بدن او به سمت قبله باشد. 3
مستحب: خارج شدن از مستراح 4 و داخل شدن به مسجد با پای راست؛ 5 قرار دادن ظرف وضو در سمت راست خود؛ 6 برداشتن آب برای شستن اعضای وضو با دست راست؛ 7 آغاز کردن به
31
هریک از غسلهای سه گانه میّت از طرف راست سر او و نیز ایستادن غسل دهنده در طرف راست میّت؛ 8 به دست راست کردن انگشتر؛ 9 ایستادن مأموم در سمت راست امام در صف نماز 10 و نیز بنابر مشهور، ایستادن مأموم در سمت راست امام در صورتی که یک نفر باشد؛ 11 اشاره کردن با گوشه چشم به طرف راست در سلام آخر نماز 12 (---> اشاره) ؛ نهادن گونه راست بر زمین قبل از گونه چپ در سجده شکر؛ 13 خوابیدن به پهلوی راست پس از گزاردن نافله صبح تا طلوع فجر 14 (---> اضطجاع) ؛ گفتن اذان در گوش راست نوزاد و اقامه در گوش چپ او؛ 15 سنگ زدن به جمره اولی از سمت راست خود که نسبت به کسی که رو به قبله قرار دارد سمت چپ جمره میشود 16 (---> رمی جمره) ؛ ایجاد شکاف در طرف راست کوهان شتر قربانی در اشعار 17 (---> اشعار) ؛ آغاز کردن از سمت راست پیشانی هنگام تراشیدن سر (---> تراشیدن) در حج؛ 18 غذا خوردن با دست راست 19 و به پشت خوابیدن و نهادن پای راست بر پای چپ پس از غذا. 20
مکروه: استنجا (---> استنجاء) با دست راست. 21
دیگر احکام: به قول برخی، نماز گزار ناتوان از ایستادن و نشستن باید به طرف راست بخوابد و نماز بخواند. 22 از آداب مباهله (---> مباهله) داخل کردن انگشتان دست راست در انگشتان خصم است. 23
از نشانههای حیض نبودن خون، هنگام اشتباه آن با خون زخم بنابر مشهور، خروج آن از طرف راست رحم است. 24
در حدّ سرقت، چهار انگشت دست راست قطع میشود. 25 بنابر قول برخی، در قطع بیضه راست یک سوم دیه کامل ثابت است. 26
(---> چپ)
1. جواهر الکلام 2/ 163
2. 3/ 88
3. 4/ 296
4. 2/ 59
5. 14/ 80
6. 2/ 328
7. الحدائق الناضرة 2/ 154
8. العروة الوثقی 2/ 60
9. الحدائق الناضرة 2/ 80
10. 11/ 160
11. جواهر الکلام 13/ 246
12. 10/ 331- 345؛ العروة الوثقی 2/ 599
13. جواهر الکلام 10/ 241
14. 7/ 35
15. 31/ 251- 252
16. 20/ 33
17. 18/ 57
18. 19/ 246
19. 36/ 454
20. 456
21. 2/ 70
32
22. 9/ 264- 265
23. کشف الغطاء 3/ 507- 508
24. جواهر الکلام 3/ 144
25. 41/ 528
26. 43/ 270- 271.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 30
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «راست ( سمت راست )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
- آشامیدن با دست راست، اذان در گوش راست نوزاد، ارتماس دست راست، استنجا با دست راست، انصراف امام از راست، ایستادن غاسل در طرف راست، ایستادن ماموم، پای راست، پوشش لباس از راست، تختم به دست راست، تفریج پای راست، تیامن، تَکَتُّف بر دست راست، جنایت بر بیضه راست، چپ، خروج با پای راست، خون خارج از راست فرج، دست راست، دیه بیضه راست، دیه دست راست، رمی جمرات از سمت راست رامی، شستن دست راست، شستن صورت با دست راست، شستن طرف راست، شستن گردن و طرف راست، غسل میت از طرف راست، گذاشتن سر میت سمت راست، گذاشتن ظرف آب طرف راست، گوش راست نوزاد، مسح پای راست در وضو، مسح سر با دست راست، نماز به پهلوی راست، ورود به مسجد با پای راست، ورود به وادی مشعر از سمت راست