بینی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
بینی
بینی: عضو دارای حسّ بویایی.
از آن در بابهای طهارت، صلات، قصاص و دیات سخن رفته است.
طهارت: مشهور میان فقها در تیمّم وجوب مسح پیشانی تا بالای بینی است1) ر تیمّم (. داخل کردن آب در بینی جهت استنشاق برای وضو مستحب است2) ر استنشاق (. در وجوب یا استحباب مالیدن کافور بر بینی میّت اختلاف است3) ر حنوط (. ملاقات چیز پاک با نجس در درون بینی که باطن بدن) ر باطن (به شمار میرود موجب نجاست نمیشود. 4
صلات: مستحب است هنگام سجده، بینی بر خاک یا چیزی که سجده بر آن صحیح است گذاشته شود. 5
قصاص: قصاص در بینی به تصریح قرآن کریم ثابت است. 6 بنابر این اگر کسی بینی دیگری را - هرچند معیوب باشد - بِبُرد بینی او بریده میشود؛ هرچند سالم باشد؛ لیکن اگر بینی آسیب دیده شَل و بینی آسیب رسان سالم باشد بنابر تصریح بسیاری قصاص نمیشود بلکه جانی باید دیه) ر دیات (یا ارش) ر ارش (آن را بپردازد. 7
اگر قسمتی از بینی بریده شود همان مقدار نسبت به کلّ بینی، محاسبه و از بینی جانی قطع میشود. در نتیجه اگر نصف یا یک سوم بینی بریده شده باشد، از بینی جانی نیز همان مقدار بریده میشود؛ هرچند بینی جانی کوچکتر از بینی فرد آسیب دیده) مَجْنیّعَلَیه (باشد. 8
در اینکه بریدن نرمی بینی با استخوان بالای آن موجب قصاص همه بینی میشود یا تنها در نرمی بینی قصاص و در استخوان آن، حکومت) ر ارش (ثابت میشود اختلاف است. اگر همراه با نرمی بینی قسمتی از استخوان بالای آن نیز قطع شود در اینکه در نرمی بینی قصاص و در استخوان، حکومت ثابت است یا قصاص در مجموع ثابت میشود و یا در تعیین قصاص به خبره رجوع و درصورت شک، حکومت ثابت میشود، اختلاف است. 9
دیات: برای بینی به اعتبار مقدار آسیب دیدگی آن دیههای مختلفی مقرّر شده است.
1. دیه کامل برای قطع تمام بینی یا نرمی آن، همچنین شکستن یا سوزاندن بینی بهگونهای که سبب نابودی آن گردد. در مورد آخر اگر بدون عیب بهبود یابد دیه آن صد دینار) ر دینار (است. 10 در نابودی حسّ بویایی) ر بویایی (هر دو سوراخ بینی، دیه کامل و یک سوراخ، نصف دیه است. 11 از اینرو اگر بینی بریده شود و حسّ بویایی از بین رود دو دیه کامل ثابت میگردد. 12
2. دو سوم دیه برای شَل کردن بینی. 13
3. نصف دیه برای بریدن »روثه« بنابر مشهور. در اینکه مراد از »روثه« نوک بینی است یا حائل میان دو سوراخ و یا محلّ اتّصال دو طرف نرمی بینی، اختلاف است. برخی هر سه تعریف را به یک معنا باز گرداندهاند: منتهی الیه قسمت جلوی بینی که محلّ اتّصال دو طرف نرمی و سوراخ بینی است. 14
4. یک سوم دیه برای پاره کردن دو سوراخ بینی همراه غضروف میانی آن درصورتی که منجرّ به تباهی حسّ بویایی نشود و نیز بنابر قول مشهور برای بریدن یکی از سوراخهای آن. مقابل قول مشهور، قول به نصف و قول به یک چهارم دیه قرار دارد. 15
اگر بینی بر اثر آسیب، کج یا کبود گردد و یا بین دو سوراخ آن پارگی ایجاد شود، حکومت ثابت میگردد. 16
1. جواهر الکلام 198 - 196 /5؛ الحدائق الناضرة 2 342 /4. جواهر الکلام 4 180 - 176 /4. 3 335 /2. العروة الوثقی) و حواشی () ج (169 /1؛ مستمسک العروة 286 - 284/1 و 5 488. جواهر الکلام 174 /10؛ توضیح المسائل مراجع 591 /1 م 6 1091. مائده/ 7 45. جواهرالکلام 382/42؛ تحریر الوسیلة 546 -- 540 /2؛ مهذب الاحکام 8 26 /29. جواهر الکلام 383. 9 384 - 383 /42؛ تحریر الوسیلة 546 /2؛ مهذب الاحکام 10 26 /29. جواهر الکلام 192 - 190 /43؛ تحریر الوسیلة 11 573 /2. جواهر الکلام 196 - 195. 14 194. 13 311. 12 309 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 280 /2؛ تحریر الوسیلة 573 /2؛ مهذب الاحکام 15 178 - 177 /29. جواهر الکلام 192 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 16 280 /2. جواهر الکلام 199 /43.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 228
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بینی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- اخلاط بینی، استیصال بینی، امتخاط در نماز، جنایت بر بینی، جنایت بر روثه بینی، حنوط سر بینی، خمیدگی بینی محتضر، دیه بینی، سجده با بینی، شستن داخل بینی، قصاص بینی ( فقه )، قطع بینی، گرفتگی بینی، گرفتن بینی از بوی بد، گشودگی پرههای بینی، نگاه به بینی در سجده نماز
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بینی به زیرصفحه بینی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.