نمایش مبدأ برای بیع ما لیس عنده

== توضیح مفهومی ==

بیع ما لَیْسَ عِندَه: داد و ستد مال غیر موجود در خارج یا غیر مملوک و یا غیر مقدور از جهت تحویل.

عنوان یادشده از حدیث نبوی 'لاتَبِعْ ما لَیسَ عِنْدَک' - که از طریق خاصّه و عامه نقل گشته1 - برگرفته شده است. بر اساس مضمون حدیث یادشده، رسول اکرم صلّی اللَّه علیه و آله از فروختن چیزی که در اختیار انسان نیست نهی کرده است. از این موضوع در باب تجارت سخن گفته شده است.

اقسام: مبیع هنگام معامله یا در خارج وجود دارد یا ندارد. درصورت اوّل یا ملک فروشنده است یا نیست. درصورت نخست، فروشنده یا قادر بر تحویل آن هست یا نیست.

________________________________________

193

احکام: داد و ستد کالای غیر موجود در خارج به نحو کلّی در ذمّه در برابر بهای نقد - که از آن به بیع سلف) ر بیع سلف (تعبیر می‏شود - جایز و صحیح است؛ ولی خرید و فروش مالی که مملوک انسان نیست - مانند ماهی دریا، آب نهرها و دیگر انواع مشترکات که عموم مردم در آن شریک هستند - قبل از حیازت) ر حیازت مباحات (و تملّک آن، جایز و صحیح نیست؛ 2 لیکن فروختن مال دیگری بدون اذن او و به طور فضولی بنابر مشهور صحیح است؛ هرچند تأثیر و نفوذ عقد منوط به اجازه مالک خواهد بود) ر فضولی (.

البتّه اگر غیر مالک، عین موجود نزد دیگری را به عنوان مالک بفروشد و سپس به قصد لزومِ بیع، آن را با خریدن و مانند آن به خود منتقل کند، معامله باطل است. 3

معامله مالی که فروشنده قدرت بر تحویل آن ندارد هرچند مالک آن باشد باطل است، مانند ماهی‏ای که مالکش آن را به دریا انداخته یا کبوتری که پرواز داده و امیدی به دستیابی آن دو ندارد. 4

1. وسائل الشیعة 2 47 /18. جواهر الکلام 384. 4 283. 3 345 - 343 /22.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#192 192]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::بیع ( فقه )]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::بیع متعذر التسلیم]]
== منابع ==
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#192 192]
[[رده:بیع ما لیس عنده]]
[[کد::274507| ]]