نسخ حکم
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
نسخ حکم : نسخ حکم مستفاد از یک آیه با بقای الفاظ آن
«نسخ حکم» این است که مفاد آیه‌ای از قرآن کریم که دالّ بر حکم شرعی است نسخ شود و عمل به آن جایز نباشد اما الفاظ آیه در قرآن باقی بماند و حفظ و تلاوت شود؛ و این مشهورترین نوع نسخ در قرآن کریم است که بیشتر فقها و مفسّران قرآن بر جواز آن اتفاق‌نظر دارند، ولی در میزان آیات ناسخ و منسوخ اختلاف دارند.
گروهی از محققان ضمن پذیرش اصل امکان نسخ، وقوع نسخ در قرآن کریم را به‌طور کلی انکار کرده‌اند.
عده‌ای دیگر نیز به دلیل عدم تأمل کافی در محتوای آیات، در بسیاری از آیات، قائل به نسخ شده‌اند؛ در حالی که بخشی از این آیات از قبیل عام و خاص، مطلق و مقید و… هستند و صرف تنافی میان مضمون دو آیه، دلیل بر نسخ یکی از آن دو نیست.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 37
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 71
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 283
- مناهل العرفان فی علوم القرآن : صفحه 231
- البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 286
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «نسخ حکم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- نسخ استحباب به وجوب، نسخ به بدل ( علوم قرآنی )، نسخ به غیر بدل ( علوم قرآنی )، نسخ ذبح حضرت اسماعیل، نسخ وجوب به استحباب، نسخ وجوب به وجوب
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نسخ حکم به زیرصفحه نسخ حکم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 77
- آنچه باید از قرآن بدانیم جلد 2 : صفحه 191
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 71
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 37، 39
- البرهان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 45
- البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 286
- البیان فی تفسیرالقرآن : صفحه 286
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 283، 294
- علوم القرآن : صفحه 206
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 278
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 232، 235
- مناهل العرفان فی علوم القرآن : صفحه 231