اَعلام جغرافیایی قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اَعلام جغرافیایی قرآن : اسامی مکان‌های مذکور در قرآن
نام مکان‌ها، شهرها و کوه‌ها به‌این شرح در قرآن ذکر شده است:
أ. نام‌هایی که یک بار در قرآن آمده است:
1. بکّه: بکه یا مکه، نام سرزمین مقدسی است که مسجدالحرام و کعبه مکرمه در آن قرار دارد. در آیه 96 سوره آل‌عمران آمده است: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ». «بکه» همان مکه است که در زبان عربی هم با «ب» و هم با «م» تلفظ می‌شود. در قرآن مجید به «ام‌القری» نیز از این شهر یاد شده است.
2. بدر: نام مکانی است نزدیک مدینه که جنگ معروف «بدر» میان مسلمانان و مشرکان مکه در آن‌جا رخ داد. این واژه در آیه 123 سوره آل‌عمران آمده است.
3. احد: نام کوهی است در چهار کیلومتری شمال مدینه که جنگ احد در دامنه آن رخ داد. داستان جنگ احد در آیات 139 - 172 سوره آل‌عمران آمده است.
جلال‌الدین سیوطی بنا بر قرائتی به ذکر واژه «احد» در آیه «إِذْ تُصْعِدُونَ وَلاَ تَلْوُونَ عَلَی أحَدٍ...» (آل‌عمران// 153) نظر داده است.
4. حنین: نام محلی نزدیک شهر طائف است که جنگ مسلمانان به رهبری پیامبر اسلام (ص) با قبیله هوازن در آن‌جا صورت گرفت. آیه 25 سوره توبه با ذکر کلمه «حنین» به وقایع جنگ حنین اشاره دارد.
5. بابل: نام شهری در سواد عراق است که دو فرشته به نام‌های هاروت و ماروت از سوی پروردگار برای تعلیم و ابطال سحر به مردم این شهر، فرودآمدند. داستان این دو فرشته و نام شهر بابل در آیه 102 سوره بقره آمده است.
6. حجر: نام سرزمین قوم ثمود (اصحاب حجر) در ناحیه شام و نزدیک وادی‌القری، محل سکونت قوم ثمود است؛ این نام در آیه 80 سوره حجر «وَلَقَدْ کَذَّبَ أَصْحَابُ الحِجْرِ الْمُرْسَلِینَ» به کار رفته است و نیز نام سوره‌ای از قرآن است.
7. احقاف: نام سرزمینی ریگزار در ناحیه عمان و حضرموت بوده است که قوم عاد - همان قوم حضرت هود (ع) - در آن‌جا سکونت داشتند. این واژه در آیه 21 سوره‌ای به همین نام به کار رفته است.
8. مشعرالحرام: نام مکانی نزدیک مکه است و در آیه 198 سوره بقره آمده است.
9. عرفات: نام مکانی نزدیک مکه است و در آیه 198 سوره بقره به کار رفته است.
10. جودی: کشتی نوح پس از پایان طوفان، بر فراز کوه «جودی» به گِل نشست. امروزه «جودی» یا «جودی داغ» (داغ کوه) کوهی مرتفع در ولایت «بهتان» واقع در بخش آسیایی ترکیه است.
11. رقیم: نام روستا و محله‌ای است که کوه کهف در آن قرار داشت. کلمه «رقیم» در آیه 9 سوره کهف آمده است.
ب. نام‌هایی که چهار بار در قرآن آمده است:
1. مصر: مصر به معنای شهر است و در آیات: 61 بقره، 21 و 99 یوسف و 51 زخرف به کار رفته است.
2. ایکه: نام سرزمین قوم حضرت شعیب (ع) بود.
3. کهف: نام غاری است در دامنه کوهی که اصحاب کهف در آن جا مخفی شده بودند.
ج. نامی که بیش از چهار بار در قرآن آمده است:
طور (سینا) : واژه طور ده بار در قرآن آمده و منظور از آن، کوه طور سینا است که حضرت موسای کلیم در آن‌جا با خداوند سخن می‌گفت و به او وحی می‌شد.
اعلام جغرافیایی دیگری نیز در قرآن وجود دارد؛ همانند: عرم، حرد، صریم، جرز، طوی و….
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه (85-87)
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 2144
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 2075
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1521
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 915
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 863
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اَعلام جغرافیایی قرآن» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اَعلام جغرافیایی قرآن به زیرصفحه اَعلام جغرافیایی قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.