سجع متماثل

توضیح مفهومی

سجع متماثل : اتفاق در وزن و اختلاف در قافیه، همراه با مقابله هر کلمه با قرینه آن در وزن و قافیه

در علم بدیع، برای سجع- و همچنین فواصل- اقسامی برشمرده‌اند. یکی از این اقسام، سجع متماثل است. در سجع متماثل دو فاصله، به لحاظ وزن، همسان‌اند و در قافیه اختلاف دارند، و هر کلمه نیز در وزن و قافیه با قرینه خود مقابل است، مثل: «وَآتَیْنَاهُمَا الْکِتَابَ الْمُسْتَبِینَ ** وَهَدَیْنَاهُمَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ»؛ «و آن دو را کتاب روشن دادیم و هر دو را به راه راست هدایت کردیم» (صافات//117-118) .

در این آیات، کلمات: کتاب و صراط، و همچنین: مستبین و مستقیم، دارای وزن یکسان هستند اما در حرف آخر کلمه اختلاف دارند.

وجه اشتراک سجع متماثل و سجع مرصع، وجود مقابله بین هر کلمه و قرینه آن است، و وجه تمایز آن دو، همسان نبودن قافیه در سجع متماثل، و یکسان بودن آن در سجع مرصع است. و نسبت سجع متماثل به سجع مرصّع، مثل نسبت سجع متوازن با سجع متوازی است.

وجه اشتراک سجع متماثل و سجع متوازن نیز، اتفاق در وزن و اختلاف در قافیه است.

نیز ر.ک:سجع مرصع، سجع متوازن، سجع متوازی.

منابع

1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 356

اصطلاح‌نامه

اعم

سجع (قرآن)

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سجع متماثل به زیرصفحه سجع متماثل/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 356