اسباب تزاحم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اسباب تزاحم : شرایط تحقق تزاحم میان دو حکم شرعی
اسباب تزاحم، به معنای شرایطی است که موجب تزاحم می‌شود و عبارت است از:
1. اتحاد خارجی متعلق دو حکم، گر چه از نظر ماهیت با هم تفاوت داشته باشند، مانند: نماز خواندن در خانه غصبی که هم مصداق نماز است و هم مصداق غصب. و این اتحاد خارجی سبب می‌شود در مقام امتثال، در یک زمان میان امر و نهی تزاحم به وجود آید، اگر چه امر به ماهیت نماز و نهی به ماهیت غصب تعلق گرفته است؛
2. مخالفت یکی از دو حکم، مقدمه امتثال حکم دیگر باشد، مانند: انقاذ غریق ـ نجات دادن کسی که در حال غرق شدن است ـ در جایی که متوقف بر تصرف بدون اذن در ملک غیر است؛
3. وقوع تضاد میان متعلق دو حکم از باب تصادف باشد ـ نه دایمی، تا به تعارض بینجامد ـ مانند: تزاحم میان ازاله نجاست از مسجد و خواندن نماز؛
4. فعلیت وجوب هر یک از دو متعلق، مترتب بر عدم فعلیت متعلق دیگر باشد، مانند: امر به ایستادن در رکعت اول و دوم نماز، در جایی که مکلف فقط قدرت ایستادن در یک رکعت را دارد.
منابع
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه (411-412)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اسباب تزاحم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اسباب تزاحم به زیرصفحه اسباب تزاحم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.