آفاقی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آفاقی: ساکن دور از مکّه.
دور بودن از مکّه در تحقّق عنوان آفاقی معتبر است، امّا مقدار مسافت و دوری و نیز ابتداء آن مورد اختلاف است. مقدار مسافت بنا بر رأی منسوب به مشهور، شانزده فرسنگ (چهل و هشت میل، حدود هشتاد و شش کیلومتر) و بنا بر قول دیگر، دوازده میل است. همچنین در این که مبدأ این مسافت مکّه است یا مسجد الحرام، دو قول است. 1 فقیهان از آفاقی به بعید، اهل آفاق و اهل امصار نیز تعبیر کرده‌اند. احکام آفاقی در باب حج آمده است.
بر آفاقی، حجّ تمتّع (--' حج تمتّع) واجب است. از این رو، عدول از آن به حج اهل مکّه یعنی قِران (--' حج قران) یا اِفراد (--' حج افراد) در غیر حال ضرورت جایز نیست. 2
اقامت گزیدن آفاقی در مکّه پس از استقرار یافتن حج تمتّع بر او، موجب تبدیل حج وی به حج اهل مکّه نمی‌شود. 3 به قول مشهور اگر آفاقی دو سال در مکّه اقامت کند، در صورتی که حجّ تمتّع قبلاً بر او استقرار نیافته باشد، حجّ اهل مکّه بر او، با تحقق شرایط، واجب می‌شود. 4
شخصی که دو منزل دارد؛ یکی به فاصله شانزده فرسنگی مکّه و دیگری کمتر از آن، اگر در منزل نخست بیشتر اقامت گزیند، حج آفاقی و اگر در منزل دوم بیشتر ساکن باشد، حج اهل مکّه بر او واجب است. هر گاه مدّت اقامت وی در دو منزل یکسان باشد، می‌تواند هر یک از دو حج آفاقی و اهل مکّه را اختیار کند. 5
به رأی مشهور، بر آفاقی عمره تمتّع (--' عمره تمتّع) - که در صورت استطاعت
________________________________________
129
با حج تمتّع به جا آورده می‌شود - واجب است نه عمره مفرده 6 (--' عمره مفرده) . آفاقی اگر از میقات (--' میقات) مستطیع شود، باید حج تمتّع به جا آورد و از حج او کفایت می‌کند. 7
1 - العروة الوثقی 2 535.
2 - جواهر الکلام 18 72.
3 - العروة الوثقی 2 539.
4 - 537.
5 - 536.
6 - جواهر الکلام 20 449.
7 - مناسک مراجع م 54.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 128
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آفاقی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: