نمایش مبدأ برای دعوی تلف مال مضاربه

== توضیح مفهومی ==

'''دعوی تلف مال مضاربه''' : ادعای عامل به تلف شدن مال مضاربه و انکار آن توسط مالک

اختلاف عامل با مالک در تلف مال مضاربه به این صورت است که عامل، مدعی تلف مال ولی مالک منکر آن است. در این مساله چند فرض مطرح است:

1- عامل مضاربه غیر مامون است و ادعای تلف به غیر تفریط می‌کند تا این که از خودش ضمان را نفی نماید ولی مالک مدعی است که عامل عمدا یا با تفریط تلف نموده است و یا این که مدعی عدم تلف است به همین جهت مطالبه عین یا بدل را از عامل می‌نماید؛

درباره این فرض دو دیدگاه مطرح است:

الف: قول مشهور که معتقدند قول عامل با قسم مقدم است و چون مالک، مدعی ضمان است باید بینه اقامه نماید <ref>مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#169 169]</ref> ؛ دلایل قول مشهور عبارت است از:

1- اجماع؛ <ref>مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#169 169]</ref>

2- روایات باب. <ref>مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#169 169]</ref>

ب: قول به درخواست از عامل به اقامه بینه؛ این قول را شهید ثانی در مسالک به مشهور نسبت داده است (4) .

2- عامل غیر مامون و ادعای تلف به غیر تفریط می‌کند و مالک بخاطر عدم جزم به کذب عامل و احتمال صدق او، ادعایی علیه عامل ندارد؛ در این باره مرحوم خویی می‌نویسند: با قطع نظر از روایات باب و به دلیل این که مالک بر علیه عامل مدعی ضمان نیست، عامل ضامن نمی‌باشد، ولی روایات خاصه باب (روایات دال بر این که مادامی که عامل غیر مامون و فی نفسه متهم باشد ضامن است) این مورد را نیز شامل می‌شود در نتیجه حکم این مورد نیز مثل حکم مورد قبل است یعنی مالک مخیر است در این که از عامل درخواست بینه یا قسم نماید و گر نه عامل ضامن مال می‌باشد <ref>مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#175 175]</ref> .

3- عامل مامون و مدعی تلف به غیر تفریط است و مالک هیچ ادعایی علیه عامل ندارد. در این صورت اشکالی بر عدم ضمان عامل نبوده و لازم به بینه و قسم هم نیست؛ دلیل این مطلب عبارت است از: یک - عدم وجود مقتضی بینه یا قسم به دلیل عدم توجه دعوای مالک به سوی عامل؛ دو - وضوح دلالت روایات باب بر عدم ضمان عامل در این صورت؛ <ref>مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#176 176]</ref>

4- عامل فی نفسه مامون بوده و مدعی تلف به غیر تفریط است لیکن مالک او را مورد اتهام قرار داده و مدعی اتلاف عامل یا تلف به تعدی یا تفریط است؛ در این صورت می‌بایست از عامل درخواست بینه نماید در عین حال می‌تواند با توجه به آن چه که موازین قضاء اقتضا دارد از عامل بخواهد قسم بخورد؛ زیرا روایات دال بر ضمان عامل، این مورد را شامل نمی‌شود؛ علاوه بر آن صحیحه جعفر بن عثمان دلالت دارد بر جواز تضمین (ضامن بودن) عامل در فرض اتهام.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/66/66_8.htm#165 165]
#ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/55/55_2.htm#33 33]
#مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_4.htm#374 374]
#مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_5.htm#233 233]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::دعوی تلف]]، [[اعم::دعوی در مال مضاربه]]
== منابع ==
*[[منبع::ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/55/55_2.htm#33 33]
*[[منبع::جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/66/66_8.htm#165 165]
*[[منبع::مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#169 169]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#175 175]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/180_3.htm#176 176]
*[[منبع::مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/180/index.htm#169 169]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_4.htm#374 374]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_5.htm#233 233]
[[رده:دعوی تلف مال مضاربه]]
[[کد::234024| ]]