علائم اَعشار قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
علائم اَعشار قرآن : نشانه‌های دالّ بر پایان هر ده آیه
علاوه بر دسته‌بندی آیات قرآن در قالب سوره، جزء و حزب، به دلیل برخی از کاربردهای خاص، آیات را در دسته‌های پنج و ده‌تایی نیز تنظیم می‌کنند و از علائم خاصی برای نشان دادن آنها بهره می‌گیرند. نقطه شروع دسته‌های پنج تایی و ده‌تایی، ابتدای هر سوره است. «عَشْر» نشان یک دسته ده تایی است که گاهی برای تخفیف، از علامت «ع» که حرف اول عَشر (ده) است استفاده می‌کنند.
گاهی نیز برای نشان دادن ده آیه، به جای علامت «ع» از علامت «ی» استفاده می‌شود. حرف «ی» به حساب جُمَل (حساب حروف ابجد) نشانه عدد «ده» است.
از آن‌جا که درباره برخی از آیات میان قاریان اختلاف است، برای نشان دادن توافق یا اختلاف قاریان در تعیین ده آیه، از رموز دیگری به شرح ذیل استفاده کرده‌اند:
«عَک»: نشانه ده آیه نزد قاریان کوفه؛ «عَب»: نشانه ده آیه نزد قاریان بصره؛ «عَکب» نشانه ده آیه به اتفاق قرّاء کوفه و بصره («ع» حرف اول عشر، «ک» حرف اول کوفی، «ب» حرف اول بصری) .
نیز ر.ک:شماره آیات، رموز شماره آیات.
منابع
- تاریخ قرآن : صفحه 543
- حصن الامان فی تجوید القرآن : صفحه 137
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه 97
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 483
- سر البیان فی علوم القرآن : صفحه 259