تعدد مطلوب

توضیح مفهومی

تعدّد مطلوب: مطلوب بودن عملِ مقیّد به قیدی حتّی بدون آن قید.

تعدّد مطلوب در مقابل وحدت مطلوب) ر وحدت مطلوب (در جایی است که عملی مقیّد به قیدی است، لیکن آن قید در مطلوبیت نفس عمل دخالت ندارد؛ هرچند رعایت قید نیز مطلوب است. بنابر این در فرض عدم امکان رعایت قید،

________________________________________

527

مطلوبیت عمل همچنان به قوّت خود باقی است، مانند اقامه هر یک از نمازهای یومیّه در وقت خود که علاوه بر مطلوبیت نفس نماز، اقامه آن در وقت، مطلوب است و با فوت وقت، مطلوبیت نماز همچنان باقی است و وجوبش ساقط نمی‏گردد. در نتیجه قضای آن واجب خواهد بود. 1

بسیاری از خصوصیات وارد شده در اعمال مستحب، 2 همچنین بیشتر سوره‏های سفارش شده در نمازهای نافله از باب تعدّد مطلوب است. 3

تعدّد مطلوب دارای آثاری است که به نمونه‏هایی از آن در بابهای صوم، حج، اجاره و وقف اشاره می‏شود.

صوم: اگر روزه روز خاصّی به نذر بر مکلّف واجب گردد و او به جهت مانعی نتواند آن روز را روزه بگیرد، نذرش باطل و قضای آن ساقط می‏گردد، لیکن اگر نذر یادشده به نحو تعدّد مطلوب باشد، نذر باطل نمی‏شود و باید روز دیگری روزه بگیرد. 4

حج: هزینه حج کسی که وصیّت کرده فردی خاص به نیابت او حج مستحب بگزارد، از ثلث مال تأمین می‏شود؛ لیکن اگر وصیّ، جز به اجرتی بیشتر از ثلث، نیابت را نپذیرد، وصیّت باطل می‏شود مگر آنکه وصیّت به‏گونه تعدّد مطلوب باشد که در این صورت، به فردی دیگر واگذار می‏شود. 5

اجاره: کسی که برای بردن کالایی به جایی مشخّص و در زمانی معیّن اجیر شده است، چنانچه در اثنای راه مانعی از ادامه سفر پیش آید، اجاره باطل می‏شود. در این فرض اگر مورد اجاره، رساندن کالا به مقصد تعیین شده باشد، فردِ از راه باز مانده، مستحق دستمزد نیست، لیکن اگر مورد اجاره، مجموع سفر و رساندن کالا به‏گونه تعدّد مطلوب باشد، اجیر به مقدار مسافت پیموده استحقاق اجرت دارد. 6

وقف: اگر ملکی مانند مغازه برای مثلا مسجدی وقف گردد، در فرض خراب شدن مسجد و عدم امکان تعمیر آن، اگر وقف به نحو تعدّد مطلوب باشد، در آمد آن در مسجدی دیگر صرف می‏شود. 7

1. مصباح الفقیه 3 141 /3. 2 124 - 123 /4. العروة الوثقی 4 646 /1. کلمة التقوی 5 173 - 172 /1. تحریر الوسیلة 6 398 /1. منهاج الصالحین) خوئی (247. 7 101 /2.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 526

اصطلاح‌نامه

اعم

تعدد ( فقه )

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 526