تعارض مفهوم و منطوق
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعارض مفهوم و منطوق : تنافی مفهوم یک دلیل با منطوق دلیل دیگر
یکی از اقسام تعارض ادله لفظی، تعارض مفهوم و منطوق است که به معنای تنافی میان مدلول منطوقی یک دلیل و مدلول مفهومی دلیل دیگر است، مانند: ' اذا خفی الاذان فقصّر ' و ' اذا خفیت الجدران فقصّر ' که مفهوم هر یک با منطوق دیگری تعارض دارد؛ منطوق جمله اول این است که در مسافرت، هر جا که صدای اذان شنیده نشد، نماز شکسته می‌شود و مفهوم آن این است که اگر چنین نشد، نماز کامل است، چه دیوار شهر از دیده‌ها پنهان شود و چه نشود، و منطوق جمله دوم این است که در سفر هر جا دیوار شهر از دیده‌ها پنهان شود، نماز شکسته می‌شود و مفهوم آن این است که اگر پنهان نشود نماز کامل است، چه صدای اذان شنیده شود و چه نشود.
حکم تعارض مفهوم و منطوق در حالات مختلف، متفاوت بوده و بستگی به این دارد که امکان جمع عرفی بین آنها وجود داشته باشد یا نه؛ در صورت عدم امکان جمع عرفی، قواعد باب تعارض با رعایت خصوصیات هر مورد جریان می‌یابد.
منابع
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه (351-353)
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 564
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 118
- مفاتیح الاصول : صفحه 702
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض مفهوم و منطوق» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض مفهوم و منطوق به زیرصفحه تعارض مفهوم و منطوق/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول الاستنباط : صفحه 156
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 118
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 32
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 349، (351-353)، 353
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 367
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 235
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 35، 38، 39
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 518
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 563، 564
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 97، 98، 99، 100، 103
- مفاتیح الاصول : صفحه 702